Δέκα χρόνια μετά το μακελιό στο σχολείο με 334 νεκρούς, παιδιά και δασκάλους, ο Τάσος Κοντογιαννίδης,* σε αποστολή στο μαρτυρικό Μπεσλάν πριν από λίγα χρόνια, μαρτυρεί: 
Σήμερα συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τότε που φανατικοί Τσετσένοι ισλαμιστές τρομοκράτες μπήκαν στο σχολικό συγκρότημα του Μπεσλάν, μιας πόλης 35.000 κατοίκων της ρωσικής Βόρειας Οσετίας (Αλανίας), την ώρα που βρισκόταν σε εξέλιξη η γιορτή για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, και σκόρπισαν τον όλεθρο. Στις 9:30 το πρωί χτύπησε το κουδούνι, όπως σε όλα τα ρωσικά σχολεία, για να παραταχθούν τα παιδιά μπροστά στους δάσκαλους τους, και πίσω χαρωποί οι γονείς για να παρακολουθήσουν την γιορτή...
Μετά από 15 λεπτά καταφθάνουν ξαφνικά οι τρομοκράτες με δυο μεγάλα αυτοκίνητα, οπλισμένοι και ντυμένοι με στολές παραλλαγής, και ζώνουν το σχολείο. Το σκηνικό της γιορτής αλλάζει και οι τρομοκράτες συγκεντρώνουν μέσα στο σχολικό γυμναστήριο τους 1.116 ομήρους –παιδιά, γονείς και δασκάλους–, όσους βρίσκονταν στην γιορτή, τους υποχρεώνουν να καθίσουν κυκλικά, με τα χέρια πάνω στο κεφάλι, τους απειλούν, τους κρατούν ομήρους χωρίς νερό και τροφή!
Πλάνα από την τηλεόραση: Οι όμηροι, καθιστοί οκλαδόν στο γυμναστήριο με τα χέρια στο κεφάλι.
Ένας Τσετσένος τρομοκράτης περιπολεί κι ένας άλλος συναρμολογεί τα εκρηκτικά...
Ν’ ακούν τις γοερές κραυγές των παιδιών «διψώ!... θέλω νερό!...» και να μην συγκινούνται! «Να κάνετε απεργία πείνας όπως κάνουμε εμείς» τους λένε...
Αυτή η ομάδα των 32 τρομοκρατών, που έστειλε ο αρχηγός τους Σαμίλ Μπασάγιεφ που μάχεται για την αυτονομία της Τσετσενίας, ναρκοθέτησε το γυμναστήριο και απειλούσε να σκοτώσει 50 ομήρους σε περίπτωση που η ρωσική αστυνομία και ο στρατός σκότωναν έναν Τσετσένο αντάρτη. Εκβιάζουν με τον εγκληματικό αυτό τρόπο τη ρωσική κυβέρνηση να ενδώσει στα αιτήματά τους για χορήγηση αυτονομίας στην Τσετσενία, διαφορετικά θα ανατίναζαν στον αέρα όλο το σχολικό συγκρότημα.
Τρεις μέρες χωρίς νερό και τροφή...
Το μαρτύριο των 1.116 ομήρων (οι 777 μαθητές ηλικίας 5-12 ετών) έχει τραγική κατάληξη όταν οι τρομοκράτες, περικυκλωμένοι από τις ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις, πυροδοτούν τα εκρηκτικά και τις νάρκες σκοτώνοντας 334 άτομα, από τα οποία 186 παιδιά του δημοτικού σχολείου (27 της Α΄ τάξης) και οι άλλοι ήταν δάσκαλοι και γονείς. Άλλοι τόσοι και παραπάνω οι τραυματίες...
Ξαναζούν από αύριο το μαρτύριο...
Οι κάτοικοι της μαρτυρικής αυτής πόλης θα αναγκαστούν να ξαναζήσουν από αύριο τις τραγικές 52 ώρες που πέρασαν το τριήμερο 1-3 Σεπτεμβρίου 2004. Όσοι επέζησαν και τα συγγενικά τους πρόσωπα, στο μοιραίο γυμναστήριο του δημοτικού σχολείου, θα θρηνήσουν πάλι τον άδικο χαμό τους.
«Θέλτε ν’ ακούστε κλάματα, δάκρυα και μοιρολόγια, περάστε από το Κάρελι, το δόλιο Μεσολόγγι...» Το ποίημα αυτό που έμαθα στο δημοτικό θυμήθηκα σαν έφτασα στο Μπεσλάν κι αντίκρισα μανάδες και παιδιά στoν τόπο της τραγωδίας. Εκεί που οι αδίστακτοι Τσετσένοι έκαναν τα παιδιά ασπίδα στα άνομα σχέδια τους, και στο τέλος τα πήραν μαζί τους στον τάφο.
Με το σταυρουδάκι στο χέρι προσευχόταν για να σωθεί...
Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να ανακηρύξει το Μπεσλάν της Βόρειας Οσετίας, όπου ζουν και Έλληνες Πόντιοι, «μαρτυρική πόλη». Να γίνει τόπος προσκυνήματος του πολιτισμένου κόσμου, και οι σχολικές εκδρομές του εξωτερικού από τις διάφορες χώρες να καταλήγουν στο Μπεσλάν για να μάθουν οι νέοι που θα κυβερνήσουν αύριο τους τόπους τους τι δημιουργεί ο άρρωστος θρησκευτικός φανατισμός κι εθνικισμός, που πυροδοτούνται από τους «μεγάλους» για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους.
Να μάθουν οι νέοι ότι δεν πρέπει να ξαναγίνουν άλλα Μπεσλάν, κι ότι θα πρέπει να στιγματίζουν εκείνους που τα δημιουργούν. Οι αυτουργοί του μεγάλου αυτού εγκλήματος έστειλαν στον τάφο μικρούς μαθητές, γονείς, δασκάλους, ορφάνεψαν το Μπεσλάν, λιγόστεψαν τα παιδιά του και μαυροφόρεσαν τις γυναίκες.
Εκείνοι που δεν πλήρωσαν είναι οι ηθικοί αυτουργοί του εγκλήματος. Για να εξιλεωθούν, θα πρέπει να προσκυνήσουν στους τάφους των παιδιών και να ζητήσουν συγγνώμη. Να αντικρίσουν τις μαυροφορεμένες μάνες και ν’ απολογηθούν. Να κοιτάξουν τα φοβισμένα παιδιά της πόλης, που κυκλοφορούν στους δρόμους χωρίς χαμόγελο στο πρόσωπό τους, και να λογοδοτήσουν στη συνείδησή τους. Το ποιοι είναι ηθικοί αυτουργοί, τους μαθαίνεις και τους ακούς στις κατάρες των μανάδων πάνω στους τάφους των παιδιών τους.
Βουβή πόλη, χωρίς χαμόγελο...
Η πόλη μοιάζει βουβή. Το χαμόγελο σπανίζει. Οι άνθρωποι βαδίζουν σκυθρωποί και τα παιδιά προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους. Κατηφορίσαμε μια μικρή λεωφόρο με το άγαλμα του Στάλιν, στρίψαμε δεξιά και φτάσαμε στο μαρτυρικό γυμναστήριο του δημοτικού σχολείου. Μπαινοβγαίνουν διαρκώς, κυρίως μαυροφορεμένες μανάδες και παιδιά, ν’ αφήσουν ένα λουλούδι ή ένα μπουκάλι με νερό που τ’ άμοιρα παιδιά στερούνταν όλο το διάστημα της τριήμερης ομηρίας τους, μέσα στην αφόρητη ζέστη.
Το γυμναστήριο της τραγωδίας, όπου διαδραματίστηκαν τα θλιβερά γεγονότα
Λες και πέρασαν μόνο λίγες στιγμές από τότε... Οι τοίχοι του γυμναστηρίου εξακολουθούν να είναι μαυρισμένοι από τις καπνούς της φωτιάς, τραυματισμένοι, διάτρητοι σε πολλά σημεία από τις σφαίρες, η μπασκέτα κατεστραμμένη, όπως και κάθε εντοιχισμένο γυμναστικό όργανο, αψευδείς μάρτυρες του τι είχε συμβεί... Αμίλητοι όλοι περνούν, προσκυνούν, αφήνουν ένα λουλούδι ή ένα μπουκάλι νερό και αμέσως μετά ξεσπούν σε λυγμούς... Καθημερινό σκηνικό στον μοιραίο εκείνο χώρο...
Λίγο έξω από το Μπεσλάν, δίπλα στο παλιό νεκροταφείο, βρίσκεται το «Σχολικό Νεκροταφείο», το μεγαλύτερο στον κόσμο. Ομοιόμορφα φτιαγμένοι και οι 334 μαρμάρινοι τάφοι σε σκούρα κεραμιδί απόχρωση. Σε κάθε δύο τάφους κι ένα κάθισμα, σαν θρανίο... Λες και τα παιδιά θα σηκωθούν να καθίσουν για να κάνουν μάθημα...
Το μεγαλύτερο σχολικό νεκροταφείο στον κόσμο, με ομοιόμορφους τάφους και με... θρανία
Ο Πόντιος ήρωας Κανίδης – Πάλη μέχρις εσχάτων για τη σωτηρία των παιδιών
Ήταν μεσημέρι όταν επισκέφθηκα το «σχολικό νεκροταφείο». Πέρασα απ’ όλους τους τάφους. Έψαξα τον τάφο του 74χρονου Ιβάν (Γιάννη) Κανίδη, του ηρωικού Πόντιου δασκάλου που έπεσε από τις σφαίρες των τρομοκρατών υπερασπίζοντας και ενθαρρύνοντας τους μαθητές του. Τα έξι εγγόνια του (δύο φέρουν το όνομα του) λένε: «ο παππούς μας είναι πάντα μαζί μας, μας κοιτάζει από ψηλά με τους αγγέλους... Μόνο που δεν φαίνεται σε μας... Δεν φοβόταν τους τρομοκράτες...».
Ο ηρωικός δάσκαλος Ιβάν-Γιάννης Κανίδης που τον σκότωσαν οι τρομοκράτες
Ο Κανίδης που είχε τρία παιδιά, την Σοφία, τον Κωνσταντίνο και τον Δημήτρη, γεννήθηκε στο διπλανό Βλαδικαυκάς και οι γονείς του εξορίστηκαν από τον Στάλιν το 1938. Μάλιστα τον πατέρα του Κωνσταντίνο τον εκτέλεσαν επειδή δεν ήθελε να απαρνηθεί τη χριστιανική του πίστη...
Στο Βλαδικαυκάς ήταν υπόδειγμα εκπαιδευτικού. Τα παιδιά του του ζητούσαν να βγει στην σύνταξη κι εκείνος τους έλεγε, «όταν θα πάνε τα εγγόνια μου στο σχολείο τότε θα αποσυρθώ». Όταν οι τρομοκράτες τους οδήγησαν όλους μέσα στο γυμναστήριο, διάλεξαν μερικούς ηλικιωμένους να τους αφήσουν ελεύθερους. Το είπαν και στον Κανίδη αλλά εκείνος αρνήθηκε. Υπερασπίστηκε τα παιδιά, τους έδινε θάρρος κι ελπίδα – παρά τα προβλήματα της καρδιάς του. Ικέτευε τους τρομοκράτες να δώσουν νερό στα παιδιά, τους ζητούσε να σταματήσουν αυτό που κάνουν και να τα ελευθερώσουν. Και όταν κάποιοι μεγάλοι προσπάθησαν να παραμερίσουν τα στιβαγμένα θρανία στο παράθυρο για να δραπετεύσουν, λίγες ώρες πριν γίνουν οι εκρήξεις, ο Κανίδης στάθηκε μπροστά στους τρομοκράτες για να τους εμποδίσει κι εκείνοι τον εκτέλεσαν με μια σφαίρα στην καρδιά!
Ο πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας «Προμηθεύς» του Βλαδικαυκάς, Γιούρας Ασλανίδης, έδωσε το όνομα του Ιβάν σ’ ένα σχολείο-γυμναστήριο που δημιουργήθηκε στο Μπεσλάν με χρηματοδότηση της Ελλάδας. Η φωτογραφία του χαμογελαστού διδασκάλου-γυμναστή κοσμεί τους τοίχους του γυμναστηρίου αλλά και του Δημοτικού Ποντιακού Σχολείου στο Βλαδικαυκάς, δίπλα σ’ εκείνες παλαιών δασκάλων, προσωπικοτήτων αλλά και των ηρώων της Επανάστασης του 1821 Υψηλάντη, Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη...
Το σχολείο-γυμναστήριο που φέρει το όνομα του Ιβάν Κανίδη, με το χορευτικό συγκρότημα του ποντιακού συλλόγου «Προμηθεύς» στην τελετή των εγκαινίων.
Στις 8-12-2004 ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, πραγματοποιώντας επίσημη επίσκεψη στη ρωσική πρωτεύουσα, συναντήθηκε με την οικογένεια του Κανίδη και της απένειμε το παράσημο του χρυσού φοίνικα «για τον ηρωισμό του δασκάλου Ιβάν-Γιάννη Κανίδη του Κωνσταντίνου».
Βρήκα τον τάφο και της μικρής Πόντιας Αναστασίας Λαζαρίδου, αυτό το αγγελούδι που μόλις είχε συμπληρώσει τα δέκα του χρόνια όταν το πήραν οι άγγελοι κοντά τους... Και στην πάνω πλευρά οι αρχές έστησαν μνημείο που παριστάνει τις μαυροφορεμένες μάνες σαν κορμούς δένδρων, και στα κλαδιά τους τα παιδιά με τη μορφή αγγέλων... Στη βάση του μνημείου μπουκάλια με νερό, για να ξεδιψάσουν... Και πίσω, τα ονόματα όλων των νεκρών...
Αυτό είναι το μνημείο του ολοκαυτώματος του Μπεσλάν, που στήθηκε για τους νεκρούς μαθητές, δασκάλους και γονείς
«Στέγνωσαν τα δάκρυά μου, θα στεγνώσει και η ψυχή μου...»
Στην κάτω πλευρά του νεκροταφείου, μια μαυροφορημένη μάνα, αμίλητη, κάθεται δίπλα στον τάφο του οχτάχρονου παιδιού της, του Αλέξανδρου. Δεν μπόρεσα να κρύψω τη συγκίνησή μου από το θέαμα που αντίκρισα... Η μάνα αυτή έρχεται τακτικά τα μεσημέρια, φέρνει τα παιγνίδια του γιου της –ένα αυτοκινητάκι κι ένα φορτηγάκι–, τ’ ακουμπά στον τάφο του για να παίξει! Και πάνω στο θρανίο έχει τοποθετήσει ένα καινούριο τετράδιο μαζί μ’ ένα παλιό γραμμένο, ένα μολύβι, ένα πιάτο με φαγητό για να τον ταΐσει, κι ένα μπουκάλι νερό, που τόσο στερήθηκε στην τριήμερη ομηρία...
Η τραγική μάνα του Αλέξανδρου
Λίγο πιο πέρα είναι θαμμένος ο άντρας της, νεκρός κι αυτός την ίδια μέρα στο σχολείο... Προσπάθησα να την παρηγορήσω. Γύρισε και με κοίταξε με τα καταγάλανα εκφραστικά μάτια της. Και με χαμηλωμένη φωνή, είπε: «Στέγνωσαν από καιρό τα δάκρυά μου. Όπου να ’ναι θα στεγνώσει και η ψυχή μου...».
Η ποντιοπούλα Αναστασία και ο μικρός Αλέξανδρος, ανάμεσα στα θύματα της τραγωδίας
Θα αντέξει ποτέ άραγε ο ηθικός αυτουργός που ξεσήκωσε τα μυαλά των εγκληματιών να κοιτάξει κατάματα αυτή τη μάνα, αλλά και το βλαστάρι της, με το χαμογελαστό πρόσωπο και τα όμορφα γαλάζια μάτια, στη φωτογραφία του τάφου;
*Ο Τάσος Κοντογιαννίδης είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και ερευνητής ιστορικών θεμάτων
Στην κεντρική φωτογραφία: Φωτογραφίες όλων των θυμάτων με στεφάνια από τις τοπικές αρχές.Παρακολουθήστε συγκλονιστικά στιγμιότυπα από το τριήμερο της ομηρίας:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.