Του Θανάση Μαυρίδη
Τα κεφάλαια φεύγουν μαζικά από την Ευρώπη θυμίζοντας κοπάδι άγριων ζώων που εγκαταλείπουν βιαστικά μία περιοχή. Δεν νομίζουμε ότι πρόκειται να έρθει το τέλος της Ιστορίας, αλλά το έξυπνο χρήμα οσμίζεται λιγότερο οξυγόνο στον κόσμο του ευρώ. Είναι βέβαιο ότι θα αναζητηθούν λύσεις μέσα από ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο δράσης. Περισσότερο χρήμα θα πέσει στην αγορά και το χρήμα αυτό θα έχει προφανώς μικρότερη αξία. Έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε και την φυγή κεφαλαίων.

Η αμερικάνικη συνταγή για την αντιμετώπιση της κρίσης δεν είναι απαραίτητα σωστή και για την περίπτωση της Ευρώπης. Ωστόσο, εκείνος που θα ανακαλύψει το σωστό μείγμα του φαρμάκου θα πρέπει να πάρει δικαιωματικά το επόμενο βραβείο Νόμπελ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέχει πολύ ακόμη από μία ένωση ανάλογη με εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής κι επιπλέον η Ευρώπη δεν διαθέτει όλα εκείνα τα όπλα που διαθέτουν οι Αμερικάνοι ώστε να είναι άμεσοι, προσαρμοστικοί και αποτελεσματικοί.

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τρία βασικά δομικά προβλήματα, τα οποία είναι σε θέση το καθένα από μόνο του να αναπαράγει κρίσεις. Πρώτον, η ΕΕ είναι στην πράξη μία χαλαρή συνομοσπονδία κρατών που λειτουργεί σαν να είναι μια ενιαία κρατική οντότητα, δίχως όμως να είναι. Το δεύτερο έχει να κάνει με το μεγάλο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που παρατηρείται σε πολλές χώρες και κυρίως σε εκείνες του μεσογειακού νότου. Και το τρίτο είναι η γήρανση του πληθυσμού, το οποίο δημιουργεί ασφυκτικές πιέσεις και στο ασφαλιστικό σύστημα.

Η Γαλλία και η Ιταλία είναι δυο ακόμη ασθενείς της ευρωπαϊκής ασθένειας, αλλά δεν αποτελούν ιούς που χρειάζεται κανείς να καταπολεμήσει με πλήθος αντιβιοτικών. Η Ευρώπη έκανε το ίδιο ακριβώς λάθος με την Ελλάδα και ετοιμάζεται να το επαναλάβει για άλλη μια φορά τώρα με την δεύτερη και την τρίτη κατά σειρά σε μέγεθος οικονομίες της ΕΕ! Οι πραγματικές αιτίες αυτής της κρίσης θα πρέπει να αναζητηθούν στα δομικά προβλήματα της Ευρώπης. Η αποδοχή τους, όμως, σημαίνει ότι θα αλλάξουν δραματικά οι συσχετισμοί δυνάμεων κι αυτό δεν φαίνεται να είναι αποδεκτό από όλους.

Η Ενωμένη Ευρώπη ήταν μία πολιτική απόφαση σε προγενέστερο χρόνο. Έχει περάσει τόσος καιρός που έχουμε ξεχάσει για ποιόν πραγματικά λόγο οι ηγέτες των περασμένων δεκαετιών έλαβαν αυτή την απόφαση και εργάστηκαν σκληρά για την υλοποίησή της. Η φρίκη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου βρίσκεται μόνο στα βιβλία κι αυτό που βιώνουν οι νέες γενιές είναι ο θυμός για την πτώση του βιοτικού επιπέδου και τα συμπτώματα της κρίσης. Το ότι η πτώση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην προσπάθεια άλλων χωρών να αποκτήσουν το μερίδιο που τους αναλογεί στην παγκόσμια οικονομική πίτα, αυτό είναι κάτι που δεν θέλουν να συλλογίζονται. Ο τυφλός θυμός και η έλλειψη κοινής λογικής αναπαράγουν συνθήκες που στο παρελθόν οδήγησαν την Ευρώπη σε επικίνδυνα μονοπάτια...

Το πρόβλημα είναι ότι όσο περνάει ο καιρός τόσο και λιγότεροι είναι εκείνοι οι πολιτικοί που προθυμοποιούνται να κρατήσουν ζωντανή την φλόγα του οράματος μιας ενωμένης και ειρηνικής Ευρώπης. Σε μία Ευρώπη που δεν έχει μνήμη δεν "πουλάει" το σενάριο της κοινής δράσης των λαών. Γι αυτό άλλωστε και έχει ανοίξει εδώ και καιρό η συζήτηση για μία Ευρώπη δύο ή τριών ταχυτήτων.

Το ερώτημα για μας σε σχέση με όλα αυτά είναι η θέση της Ελλάδας. Πριν από δώδεκα χρόνια πιστέψαμε ότι η είσοδό μας στην Ευρωζώνη θα έλυνε πολλά προβλήματά μας και κυρίως σε σχέση με τα εθνικά μας δίκαια. Κάναμε λάθος! Σε μία Ευρώπη που η πολιτική ένωση είναι το ζητούμενο, η κοινή εξωτερική πολιτική είναι μία πολυτέλεια. Αυτό, άλλωστε, φάνηκε και τις τελευταίες ημέρες με την κρίση στην ΑΟΖ της Κύπρου.

Η περίοδος που διανύουμε είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για το ευρωπαϊκό πείραμα. Είτε η Ευρώπη θα ταρακουνηθεί και θα αναγκαστεί να βρει λύσεις είτε θα οδηγηθεί σε διάλυση. Το επιθυμητό σενάριο κι εκείνο που συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες είναι το πρώτο. Ή τουλάχιστον περιμένουμε ότι θα γίνουν σοβαρές προσπάθειες για να απομακρυνθεί το πλοίο από τα βράχια. Το κακό είναι ότι οι λύσεις που εμφανίζει στο τραπέζι η Ευρώπη τις εμφανίζει με μεγάλη καθυστέρηση.

Δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχτούν τα πράγματα, αν η Ευρώπη θα κερδίσει ή χάσει το στοίχημα της Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση η μικρή Ελλάδα δεν πρέπει να πρωταγωνιστήσει σε αρνητικές ειδήσεις. Πρέπει να αποφύγουμε τις όποιες κακοτοπιές και κυρίως την πιθανότητα να φορτωθούμε πολιτικά την όποια αποτυχία. Κάτι που δυστυχώς δεν αποφύγαμε πριν τέσσερα χρόνια, όταν οι ατυχείς χειρισμοί της κυβέρνησης Παπανδρέου επέτρεψαν στα διάφορα διευθυντήρια της Ευρώπης να υποστηρίζουν ότι η κρίση στην Ευρώπη ήταν αποτέλεσμα της ελληνικής κρίσης! Χάσαμε έτσι πολιτικό κεφάλαιο και αποδυναμώσαμε την θέση φίλων της χώρας που θα μπορούσαν να προσφέρουν περισσότερα στην ελληνική υπόθεση.

Στο μεταξύ, τα διεθνή κεφάλαια είναι φυσικό να αναζητούν ασφαλέστερους προορισμούς. Στο σημείο αυτό, όμως, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η φυγή κεφαλαίων δυσχεραίνει την όποια προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να βρει χρήματα στις αγορές. Ακόμη κι αν η εικόνα της οικονομίας μας βελτιωθεί για κάποιον λόγο. Όσοι σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα, λοιπόν, θα πρέπει να πάρουν υπόψη τους τα πλέον δυσμενή σενάρια.

Αλήθεια, σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι προς το συμφέρον του ελληνικού λαού η έλλειψη διαλόγου μεταξύ των πολιτικών κομμάτων; Κάθε άλλο! Η συνεννόηση είναι απαραίτητη. Κι η πρωτοβουλία για κάτι τέτοιο δεν μπορεί παρά να ανήκει στην κυβέρνηση.

Θανάσης Μαυρίδης

thanasis.mavridis@capital.gr