Ο μεγάλος αδελφός (Ι)

 

Ιάκωβος Ιωάννου, Analyst Team

Μεγάλο μερίδιο της ρωσικής κοινωνίας θεωρεί πως η Ουκρανία δεν είναι ανεξάρτητη, αλλά μέρος του ορθόδοξου ρωσικού έθνους, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν ασύμμετρες, με τη Ρωσία να επιδιώκει μία ηγεμονική θέση

Η ΕΕ και η Ουκρανία υπέγραψαν το πολιτικό μέρος της μεταξύ τους συμφωνίας σύνδεσης τοποθετώντας, σύμφωνα με τον «μεταβατικό» πρωθυπουργό της Ουκρανίας, τα θεμέλια της συμμετοχής της χώρας του στην ευρωπαϊκή κοινότητα, η οποία θα ακολουθήσει αργότερα.
Οι Βρυξέλες συμφώνησαν επίσης τη δραστική μείωση των δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα από την Ουκρανία ενώ, κατά τον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας, «οι κυρώσεις στη χώρα του αποτελούν μία προσπάθεια να κερδίσει η Δύση πόντους, στο γεωπολιτικό παιχνίδι«.

Η αλληλεγγύη της Ευρώπης στο θέμα της Ουκρανίας είναι πραγματικά «συγκινητική», ενώ δεν έχει καμία σχέση με την αντίστοιχη στην Κύπρο, την οποία δολοφόνησε εν ψυχρώ. Πόσο μάλλον όταν η ΕΕ ανακοίνωσε την προθυμία της να υπογράψει και την οικονομική συμφωνία ένωσης, εάν η Ουκρανία το θελήσει.

Ένας από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης πάντως στη Γερμανία κατηγορεί την καγκελάριο, λέγοντας πως «χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά», όσον αφορά το εκάστοτε εθνικό δίκαιο. Απορρίπτει δε τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και επισημαίνει ότι, η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, «έχει πληγώσει σοβαρά τα ενδιαφέροντα της Ρωσίας».
Η Γερμανία βέβαια, επειδή είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας, θα αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά προβλήματα στη βιομηχανία της, εάν αποφάσιζε να επιβάλλει σκληρότερες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Πιθανότατα λοιπόν δεν θα το επιτρέψει η οικονομική της ελίτ, με πρώτη από όλες την αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία τα προηγούμενα χρόνια έχει επενδύσει αρκετά δισεκατομμύρια στη χώρα.
.

Ο Πούτιν σε επίσκεψη του σε έκθεση της VW στο Ανόβερο της Γερμανίας

.
«Αναμένουμε μία διπλωματική λύση όσον αφορά τη συγκεκριμένη εξέλιξη«, ανέφερε χαρακτηριστικά ο διευθυντής πωλήσεων της BMW, ενώ ο γενικός διευθυντής της VW είχε ανακοινώσει τον περασμένο Νοέμβρη πως η Ρωσία είναι η στρατηγική αγορά νούμερο ένα της Ευρώπης, όσον αφορά την ανάπτυξη. «Έχουμε επενδύσει εκεί μεγάλα ποσά, οπότε αυτή η στιγμιαία καταιγίδα μας ενοχλεί πάρα πολύ», είπε πρόσφατα.
Όσον αφορά την Ιταλία, οι πλούσιοι Ρώσοι αγοράζουν τα πιο ακριβά αυτοκίνητα, ενισχύοντας σημαντικά τη μειωμένη εσωτερική ζήτηση, ενώ το 30% όλων των αγορών πολυτελών προϊόντων, από τουρίστες εκτός ΕΕ, γίνονται από Ρώσους. Το αντίστοιχο μερίδιο αγοράς στη Γαλλία είναι 11%, ενώ στη Μ. Βρετανία 5%, όπου όμως στις αγορές ακριβών κατοικιών οι Ρώσοι ευρίσκονται στις πρώτες θέσεις (το Μονακό στη Γαλλία ζει ουσιαστικά από τους Ρώσους).
Στις αγορές συναλλάγματος πάντως η κρίση έχει ήδη ξεκινήσει, παρά τις περιορισμένες ακόμη κυρώσεις  αφού, στους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου, οι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα από την αστάθεια του ρουβλίου (9% υποτίμηση έναντι του δολαρίου).
Ειδικά για την Ελλάδα, για την οποία η Ρωσία αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα της τουριστικής της βιομηχανίας (1,3 εκ. Ρώσοι επισκέφθηκαν τη χώρα μας το 2013, από τους συνολικά 18 εκ. ξένους), το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Η πτώση υπολογίζεται πάνω από το 30% (300.000 λιγότεροι Ρώσοι).
Οι ξενοδόχοι της Ισπανίας φοβούνται τη μείωση των τουριστών γενικότερα από την Ανατολική Ευρώπη, κυρίως λόγω της υποτίμησης των νομισμάτων της περιοχής. Θεωρούν δε  πως θα προτιμήσουν την Αίγυπτο ή την Τουρκία, όπου το ρούβλι και τα υπόλοιπα νομίσματα δεν έχουν χάσει την αγοραστική τους αξία.
Ένα ιδιαίτερα μεγάλο ρίσκο για την Ισπανία συναντάται στον κλάδο των ακινήτων, επειδή τα προηγούμενα χρόνια πλούσιοι Ρώσοι αγόραζαν πολυτελείς εξοχικές κατοικίες στα παράλια της Μεσογείου. Λόγω του πολιτικού προβλήματος που ενέκυψε, πολλοί Ρώσοι έπαψαν να ενδιαφέρονται, με αποτέλεσμα να μειωθούν απότομα οι πωλήσεις.
.
Η Ουκρανία και η Ρωσία
Ανεξάρτητα τώρα από τα παραπάνω, είναι ίσως σκόπιμο να αναφερθεί κανείς στην ιστορική σχέση της Ουκρανίας με τη Ρωσία, ειδικά επειδή η σημερινή εχθρότητα τους δεν αποτελεί ένα εντελώς καινούργιο φαινόμενο. Πόσο μάλλον όταν από κοινού οι πρόεδροι της Ουκρανίας και της Ρωσίας, ο L. Krawtschuk και ο B. Jelzin, ήταν αυτοί που έδωσαν τη χαριστική βολή στη Σοβιετική Ένωση.
Βέβαια, η Ρωσική Ομοσπονδία υπάρχει αδιάλειπτα από το Μεσαίωνα, ενώ η Ουκρανία υπήρξε ως κράτος μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα το 17ο αιώνα, καθώς επίσης από το 1918 έως το 1920. Το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας υπήρξε για πολλούς αιώνες επαρχία της τσαρικής αυτοκρατορίας και μέλος της Σοβιετικής Ένωσης αργότερα. Αυτή ακριβώς η «ιμπεριαλιστική κληρονομιά», δημιούργησε τις ασυμμετρίες στις σχέσεις μεταξύ των δυο χώρων με αποτελέσματα, τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερα.

Ιστορική αναδρομή
Πριν ενσωματωθεί η Ουκρανία στη ρωσική αυτοκρατορία, ανήκε για τρείς και τέσσερις διαδοχικά αιώνες στο Βασίλειο της Πολωνίας-Λιθουανίας. Μέσω της «Πολωνικής Ουκρανίας» συντελέσθηκε η «δυτικοποίηση» της Ρωσίας το 17ο αιώνα. Όταν στα μέσα του ίδιου αιώνα οι Ουκρανοί κοζάκοι απελευθέρωσαν τη χώρα τους από την Πολωνία, ιδρύοντας μία δική τους ανεξάρτητη «ηγεμονία» (Hetmanat), τέθηκαν μόνοι τους, το 1654, κάτω από τον τσάρο της Ρωσίας.
Το  Hetmanat, το οποίο περιελάμβανε την περιοχή στην αριστερή όχθη του Δνείπερου (Dnepr, με το Κίεβο στη δεξιά όχθη), αποτελούσε μία περιοχή της ρωσικής αυτοκρατορίας, με πολύ μεγάλη αυτονομία. Το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, το Hetmanat διαλύθηκε και με το διαχωρισμό της Πολωνίας, τα περισσότερα ουκρανικά εδάφη (με εξαίρεση τη Γαλικία και την Μπουκοβίνα) έγιναν ρωσικά, με τη Ρωσία τότε να έχει αναδειχθεί σε μία μεγάλη δύναμη.
.

.
Την ίδια χρονική περίοδο η σημερινή ανατολική και νότια Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, αποικήθηκε από ουκρανούς και ρώσους γεωργούς, κάτω από ρωσική ηγεμονία. Η έμφαση λοιπόν που δίνει η Ρωσία σήμερα στις περιοχές αυτές της Ουκρανίας, καθώς επίσης στην υπόλοιπη χώρα, έχει βαθιές ιστορικές ρίζες.
Περαιτέρω η ρωσική αυτοκρατορία είχε εγγυηθεί στις περισσότερες χώρες που είχε επεκταθεί, όπως στη Βαλτική, στη Φιλανδία και κάποτε στην Πολωνία, μεγάλη πολιτική και πολιτισμική αυτονομία. Αντίθετα, η Ουκρανία ενσωματώθηκε απ’ ευθείας στη ρωσική δημόσια διοίκηση, ενώ οι Ουκρανοί ευγενείς «εκρωσίαθηκαν», με την ουκρανική γλώσσα να θεωρείται διάλεκτος των χωρικών.
Η ρωσική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε καν τους Ουκρανούς σαν αυτόνομο λαό, αλλά ως ένα μέρος ενός «πανρωσικού» έθνους, το οποίο αποτελούταν από Μεγάλους Ρώσους, Μικρούς Ρώσους (Ουκρανούς) και Λευκορώσους.  Όταν δε στα μέσα του 19ου αιώνα ξεκίνησαν τα πρώτα εθνικιστικά κινήματα στην Ουκρανία, η Ρωσία αντέδρασε με μέτρα καταστολής τους και με την αιτιολογία πως απειλούταν η συνοχή του πανρωσικού έθνους.
Απαγορεύθηκε λοιπόν η χρήση ουκρανικών γραπτών, τα ουκρανικά σχολεία, καθώς επίσης η αναφορά στο όνομα «Ουκρανία». Όταν δε η τσαρική αυτοκρατορία κατέρρευσε από τη ρωσική επανάσταση και η Ουκρανία διακήρυξε, όπως οι άλλες χώρες, την ανεξαρτησία της, καταλήφθηκε σχεδόν αμέσως από τον κόκκινο στρατό.
Αργότερα, η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης αναγνώρισε την Ουκρανία ως έθνος, προωθώντας αρχικά την ουκρανική γλώσσα. Μετά το 1930 όμως η Ουκρανία υποβαθμίσθηκε στη μικρή αδελφή της Ρωσίας, η οποία εξουσιαζόταν από το μεγάλο Ρώσο αδελφό, με αποτέλεσμα να επαναληφθεί ο «εκρωσισμός» της.
Οι σχέσεις λοιπόν των δύο χωρών επηρεάζονται μέχρι σήμερα από την ιμπεριαλιστική τους κληρονομιά. Πολλά δε κοινωνικά στρώματα της Ρωσίας δεν αποδέχονται την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, αντιμετωπίζοντας την όπως στο παρελθόν, με την ουκρανική γλώσσα να θεωρείται ως ρωσική διάλεκτος.
 .
Το μεγαλύτερο λάθος της Δύσης
Ίσως αναδειχθεί στο μεγαλύτερο λάθος της Δύσης η σημερινή διαχείριση της κρίσης, με την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία. Η αιτία θα είναι το ότι έφερε πιο κοντά την Κίνα με τη Ρωσία, με την τελευταία να χαρακτηρίζει ως «Άγιο Δισκοπότηρο» την ενεργειακή συμφωνία με την Κίνα, την οποία επιδιώκει από πολλά χρόνια τώρα. Η συμφωνία αυτή θα στείλει «γεωπολιτικά κύματα σοκ» στον πλανήτη.

Εάν συμβεί, παράλληλα με τη σύνδεση του ρουβλίου με το γουάν, τότε θα ενωθεί η μεγαλύτερη ενεργειακή δύναμη του πλανήτη, με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή. Επίσης ο συντελεστής παραγωγής «ενέργεια», Φύση εν προκειμένω,  με το συντελεστή παραγωγής «Εργασία», οπότε θα λείπει μόνο το τρίτο σκέλος, το «Κεφάλαιο».

Είναι όμως αυτονόητο το ότι θα ακολουθήσει, αφού πάντοτε το Κεφάλαιο επιλέγει να «δένει με τα δεσμά του γάμου» τη Φύση με την Εργασία.  Αυτό θα σήμαινε φυσικά τη μαζική εκροή κεφαλαίων από τη Δύση, οπότε την απόλυτη καταστροφή της.
.
Ιάκωβος Ιωάννου, για το Analyst.gr