Αλβανοί των Σκοπίων: στο μεταίχμιο της εθνοτικής ή θρησκευτικής συγκρούσης

 

Jordan Jorgji*

Ταραχές ξέσπασαν στα Σκόπια, πρόσφατα, μεταξύ Αλβανών και αστυνομίας, όταν οι πρώτοι διαδήλωσαν βίαια κατά της απόφασης του δικαστηρίου για την πενταπλή δολοφονία του 2012, κοντά στη λίμνη Σμίλκοβσκο, όπου εκτελέστηκαν πέντε Σλαβοσκοπιανοί. Αυτές τις μέρες, το δικαστήριο της χώρας, επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης σε πέντε άτομα, για τέλεση τρομοκρατικών ενεργειών. Σύμφωνα με τις αρχές των Σκοπίων, οι φερόμενοι ως δράστες, είναι αλβανόφωνοι, οι οποίοι συνδέονται με ακραίες ισλαμικές οργανώσεις.

Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι, εκτός από τις αλβανικές σημαίες, οι διαδηλωτές κρατούσαν στα χέρια σημαίες της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και των ακραίων μορφών του Ισλάμ. “Οι Μουσουλμάνοι δεν είναι τρομοκράτες”, ήταν ένα από τα βασικά συνθήματα στις διαδηλώσεις.

Η διαμαρτυρία των Αλβανών των Σκοπίων, κατά των κρατικών αρχών, έλαβε έντονα θρησκευτική χροιά. Αυτό μάλλον δυσαρέστησε τα Τίρανα και τη Πρίστινα, οι οποίες, θα επιθυμούσαν από τους διαδηλωτές να εκφωνούν, καθαρά, εθνοτικά αιτήματα.

Οι Αλβανοί, ένα έθνος, δύο πραγματικότητες.

Ο κοσμικός χαρακτήρας του αλβανικού κράτους και εθνικισμού, συνέβαλε στη διαπαιδαγώγηση των μουσουλμάνων της Αλβανίας, να συνυπάρχουν με τους αλλόθρησκους ομοεθνείς τους, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Σήμερα, τα θρησκευτικά τους πιστεύω, ανταποκρίνονται περισσότερο στο επίπεδο της ταυτότητας, παρά σε εκείνο της έκφρασης θρησκευτικής λατρείας. Σημαντικό ρόλο για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος, διαδραμάτισε η πολιτική του αλβανικού κράτους, κυρίως την περίοδο του ψυχρού πολέμου, όταν η εθνική συνείδηση λειτούργησε υπεράνω της κάθε τύπου θρησκευτικής ταυτότητας.

Από την άλλη, οι Αλβανοί των Σκοπίων, του Κοσσόβου, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, διαθέτουν, σε μεγάλο βαθμό, θρησκευτική συνείδηση. Η συμπερίληψή τους, σε κράτη, όπου η κυρίαρχη πληθυσμιακά εθνότητα είναι η χριστιανική του ορθόδοξου δόγματος, τους έχει οδηγήσει να κρατήσουν τη μουσουλμανική τους ταυτότητα. Ως αποτέλεσμα, η διαφοροποίησή τους από τα αλλόθρησκα έθνη, αλλά και από τους Αλβανούς ορθόδοξους και καθολικούς, δεν είναι ασήμαντη.

Πριν τα εν λόγω επεισόδια, δύο άτομα συνελήφθησαν από την αστυνομία του Κοσσόβου, στην πόλη Κατσανίκ, επειδή προσέβαλαν με έντονες ύβρεις το μνημείο του Γεωργίου Καστριώτη Σκεντέρμπεη, εθνικού ήρωα των Αλβανών. Το βασικό πρόσωπο, το οποίο μυθοποιήθηκε από τους πρωτεργάτες του αλβανικού εθνικού κινήματος, φαίνεται ότι δεν χαίρει μεγάλης αποδοχής από τους μουσουλμάνους των γειτονικών με την Αλβανία κρατών.

Ακριβώς πριν από έναν αιώνα, το 1914, η Αλβανία δοκιμάστηκε από το Μουσουλμανικό Κίνημα της Κεντρικής Αλβανίας, όπου μουσουλμάνοι εξεγέρθηκαν κατά της απόσχισης της Αλβανίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δηλαδή κατά της αλβανικής ανεξαρτησίας. Σε κάθε πόλη που όδευαν οι μουσουλμάνοι κατέβασαν παθιασμένα την εθνική σημαία, η οποία, στο παρελθόν, υπήρχε σύμβολο της δυναστείας του Σκεντέρμπεη, και ύψωσαν τη τουρκική σημαία, καθώς και την πράσινη σημαία του Ισλάμ. Οι Αλβανοί εθνικιστές, συμπεριλαμβανομένου και του “διεθνιστή” Ενβέρ Χότζα, καθώς και όλη η αλβανική βιβλιογραφία, αποδοκίμασαν και κατήγγειλαν μαζικά τη φανατικά θρησκευτική μορφή του κινήματος.

Σήμερα, οι Αλβανοί μουσουλμάνοι, οι οποίοι έμειναν εκτός των συνόρων του αλβανικού κράτους, διαθέτουν, περίπου, παρόμοια ιδιοσυγκρασία με τους εξεγερθέντες του 1914. Αυτό όσον αφορά τη μουσουλμανική συνείδηση, και όχι την αλβανική ταυτότητα.

Η διατήρηση της θρησκευτικο-εθνικής συνείδησης, μπορεί να εξυπηρετήσει την οξύτητα και την ένταση μεταξύ Αλβανών και χριστιανών συνυπηκόων τους, στα Σκόπια και τις άλλες χώρες της περιοχής, όμως, με κανένα τρόπο, δεν συμβάλει στην ομαλή επικοινωνία με τους μη μουσουλμάνους Αλβανούς. Η έντονη μουσουλμανική ταυτότητα των διαδηλωτών, έρχεται σε άμεση αντίθεση με τα κατορθώματα του αλβανικού εθνικισμού. Η σχέση των δύο, αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την Αλβανία, καθώς και το αλβανικό στοιχείο στην περιοχή. 

*Jordan Jorgji είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο