Της Δήμητρας Καδδά
Λύση εντός 6 μηνών για τα "κόκκινα" δάνεια επιχειρήσεων με τζίρο έως 1 εκατ. ευρώ, επαγγελματιών αλλά και πολιτών, επιχειρεί να φέρει ο νέος κώδικας δεοντολογίας των τραπεζών. Εν αντιθέσει με τον προηγούμενο κώδικα, προβλέπει λύση στο θέμα των πολλαπλών πιστωτών, αφού πλέον –σε ειδικό κεφάλαιο– δίδεται το δικαίωμα να αναλαμβάνει την πρωτοβουλία η τράπεζα με το μεγαλύτερο "άνοιγμα", αλλά και ορίζονται συγκεκριμένες αρχές διαπραγμάτευσης με τον δανειολήπτη.
Επίσης, υπάρχει πρόβλεψη για την κάλυψη του δανειολήπτη έναντι της απομείωσης της αξίας του ακινήτου του. Προβλέπει ότι –υπό συνθήκες– μπορείνα διαγραφεί το υπόλοιπο του χρέους αν μετά τον πλειστηριασμό ακινήτου δεν έχει καλυφθεί το σύνολο του τιμήματος.
Το βασικό συμπέρασμα για όποιον έχει "κόκκινα" δάνεια είναι ότι πρέπει να τρέξει να... συνεργαστεί. Αφετηρία των προθεσμιών που συναρτώνται με τη διατήρηση του χαρακτηρισμού δανειολήπτη ως "συνεργάσιμου" είναι η εκάστοτε ημερομηνία παραλαβής εκ μέρους του της κλήσεώς του από την τράπεζα για παροχή στοιχείων.
Όπως εξηγούν αρμόδια στελέχη, η πολύ συγκεκριμένη –και διαφορετική για επιχειρήσεις και για επαγγελματίες– διαδικασία ενημέρωσης/διαπραγμάτευσης δίδει μεν μεγαλύτερο περιθώριο ανταπόκρισης στον δανειολήπτη, αλλά καθορίζει και πιο... ξεκάθαρα την πόρτα "εξόδου" για όποιον χαρακτηριστεί ως "μη συνεργάσιμος", μια πόρτα που οδηγεί στους πλειστηριασμούς...
Μια άλλη παράμετρος στον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας είναι ότι λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, με δύο πακέτα λύσεων ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος. Εφαρμόζεται και σε δάνεια που έχουν χορηγηθεί με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου.
Εξαιρέσεις
Αντιθέτως, εξαιρούνται από τις διατάξεις του Κώδικα απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1/1/2015, απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον Νόμο 3869/2010, για την οποία έχει οριστεί δικάσιμος, αλλά και απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη κατά του οποίου τρίτοι πιστωτές έχουν κινήσει δικαστικές ενέργειες για την εξασφάλιση προς αυτούς χρεών ή έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Πλέον, όλη η διαδικασία περνά στα χέρια των τραπεζών, ενώ, αν δεν υπάρξει συμφωνία με τον δανειολήπτη, τότε η διαφωνία τους μπορεί να επιλύεται εξωδικαστικά μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή ή άλλων φορέων με αντικείμενο τη διαμεσολάβηση.
Ο  "Συνεργάσιμος Δανειολήπτης"
Το υπουργείο Οικονομίας προανήγγειλε ότι θα υπάρχουν αλλαγές στον ορισμό του "Συνεργάσιμου Δανειολήπτη", αλλά και στην προθεσμία (μέχρι πρότινος 15 εργάσιμες ημέρες) που δίδεται για την ανταπόκριση του δανειολήπτη στη ζήτηση των οικονομικών του στοιχείων και στην απάντησή του στην πρόταση της τράπεζας για την αναδιάρθρωση του δανείου του. Οι αλλαγές θα γίνουν μέσω του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης του Ιδιωτικού Χρέους.
Επίσης, πλέον η τράπεζα υποχρεούται να υποβάλει πρώτα μια ήπια πρότασηρύθμισης και μετά, εφόσον κατόπιν καθορισμένης διαδικασίας δεν υπάρξει συμφωνία, πρόταση οριστικής διευθέτησης (στον παλαιό Κώδικα είχε τη δυνατότητα να του υποβάλει εξαρχής ραγδαία πρόταση οριστικής διευθέτησης). Με τον νέο Κώδικα, ο δανειολήπτης θα μπορεί να κάνει αντιπρόταση στην τράπεζα, την οποία θα πρέπει να περιλάβει στην τελική της πρόταση για τη ρύθμιση (στον παλαιό Κώδικα η τράπεζα δεν είχε υποχρέωση απάντησης στην αντιπρόταση αναδιάρθρωσης δανείου που έκανε ο δανειολήπτης, ενώ πλέον πρέπει να απαντά εγγράφως, τεκμηριώνοντας υποχρεωτικά την απάντηση σε περίπτωση που είναι αρνητική).
Η διαδικασία που προβλέπει ο Κώδικας ξεκινά ύστερα από 60 ημέρες καθυστέρησης αποπληρωμής των δόσεων του δανείου (προηγουμένως κινούνταν έπειτα από 30 ημέρες), με στόχο να πιεστούν δανειολήπτες με προσωρινές δυσκολίες να "πρασινίσουν" τα δάνειά τους.
Τα τρία πακέτα ρύθμισης
Προβλέπεται ένα "ενδεικτικό" πλέγμα τριών πακέτων προτάσεων αναδιάρθρωσης δανείων. Σε αυτές περιέχονται οι βραχυπρόθεσμες και οιμακροπρόθεσμες προτάσεις ρύθμισης, αλλά και οι ραγδαίες ή οριστικές, που φτάνουν έως εθελοντική μεταβίβαση ή εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου. Πλέον, ως επιλογή δεν τίθεται η ρευστοποίηση εξασφαλίσεων, αλλά και η εκκίνηση νομικών και δικαστικών ενεργειών.
Ο νέος Κώδικας δίδει το περιθώριο ακόμα και για πλήρη διαγραφή της οφειλής(αν δεν υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία). Επίσης, προβλέπει ως επιλογή τη μεταβίβαση/εκποίηση του ενυπόθηκου ακινήτου, αλλά και την επαναπόκτησήτου από την τράπεζα υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
1. Τύποι βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων (έως 2 ετών)
- Κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.
- Συμφωνία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.
- Μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής.
- Συμφωνία να καταβάλλονται μόνο οι τόκοι κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου.
- Μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής, ενώ οι ανεξόφλητοι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
- Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο, ενώ οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
2. Τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων (άνω των 2 ετών)
- Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή/και η παροχή νέων δανείων.
- Συμφωνία ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο. Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
- Οριστική διαγραφή μέρους της οφειλής.
- Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.
- Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου.
- Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη στο τμήμα του δανείου το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει και στο υπόλοιπο που τακτοποιείται μεταγενέστερα.
3. Λύσεις οριστικής διευθέτησης
- Εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου, ενώ διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου (μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη).
- Μετατροπή σε ενοικίαση / χρηματοδοτική μίσθωση του ακινήτου, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο (μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη).
- Εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής (μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη).
- Διακανονισμός απαιτήσεων, δηλαδή εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία το ίδρυμα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισμού, το ίδρυμα ενδέχεται να προβαίνει σε μερική διαγραφή της απαίτησης.
- Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό, δηλαδή η τράπεζα υπερθεματίζει στον πλειστηριασμό, αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.
- Ολική διαγραφή οφειλής, εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.
*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.